Als kolonels of bolsjewieken geen staatsgreep meer plegen, wie dan wel? In Tsjechië is daarop het antwoord gevonden. Na de Val van de Muur en de Fluwelen revolutie veranderde het Oostblok in Het Wilde Oosten. Het triomfalisme van het kapitalisme leidde tot de opheffing van de staat en de uitverkoop van staatsbedrijven, precies zoals dat in het westen ook het geval was. Een nieuwe elite was geboren en de staat machteloos. Mocht iemand ambities hebben om tot de maffia toe te treden of de wens hebben zijn eigen afdeling op te richten, dan boden de jaren negentig daartoe alle gelegenheid. De huidige president Václav Klaus was het beperkte brein achter de overgang van het socialistische naar het kapitalistische systeem en was bovendien medeoprichter van de ODS (Democratische Burgerpartij). Bij de ODS konden nieuwe en dubieuze eigenaren van de voormalige staatsbedrijven onderdak vinden, maar ook nationale en internationale lobbyisten en ander volk dat alles behalve het publieke belang wenste te dienen. De contacten tussen de partijtop en de maffia waren dan ook beslist geen publiek geheim. Maar ook in een corrupt land kun je te corrupt zijn.
(Foto) Premier Petr Nečas en president Václav Klaus (vlnr)
Is het cynisch of slim om in een partij te infiltreren dat precies dat wil verhinderen wat je als zakenman drijft? Deugen doet het niet, maar het is wel een logisch vervolg op het waanzinkapitalisme van eind jaren negentig. De staat raakte verzwakt, de bedrijven werden machtig en hun eigenaren rijk én machtig en wilden meer. Bovendien waren de oude politieke partijen door het kiezerspubliek uitgekotst en het zag er naar uit dat een partij als de VV het tijdens de verkiezingen goed zou gaan doen omdat ze zich tot fel tegenstander verklaarden van corruptie en ander ongemak. Een verkiezingsbelofte was snel gemaakt en na verkiezingswinst is de belofte snel vergeten. Het liet zich achteraf makkelijk verklaren.
De VV won, evenals TOP 09 en om aan de meerderheid te komen wilde verliezer ODS met Petr Nečas aan het hoofd graag aan een coalitie meewerken, bovendien kun je in een regering de kwalijke belangen beter verdedigen dan in de oppositiezetels. Het ging al meteen mis. De minister van verkeer, Vít Bárta van de VV, raakte al meteen in opspraak.
Het waren niet zozeer zijn uitspraken tijdens een interview die weinig waardering wekten: ‘Mijn hobby’s zijn blondines en snelle auto’s’. Het waren evenmin de verkeersovertredingen die hij zijn chauffeur rijdend en stilstaand al de eerste dag van inauguratie toestond te maken. Het ging er vooral over dat hij als mede-eigenaar van het grootste beveiligingsbedrijf (ABL) van Tsjechië een warboel van de diverse belangen kon maken. Dat was nog vriendelijk uitgedrukt van wat later bekend zou worden.
Voor de schijn deed Vít Bárta een stap terug uit zijn bedrijf, maar inmiddels had hij er blijk van gegeven dat hij zich wel in Napoleon herkende. En verdraaid hij had uiterlijk ook wel wat van de Franse keizer. Niet alleen uiterlijk, zo deelde zijn vrouw in een open brief in de dagbladen mede. De blonde Kateřina Klasnová paste niet alleen in Bárta’s interessegebied, maar diende ook zijn interesses in de functie van partijvoorzitter van de VV. Hoe groot de slag voor de Tsjechische Napoleon was toen zij publiekelijk haar ontslag als voorzitter bekend maakte, weten we niet, maar dat ze haar besluit onderbouwde met de mededeling dat het dictatoriale gedrag van haar man niet langer meer te verdragen viel, moet hem in zijn kwaliteiten bevestigd hebben of hem een signaal hebben geleken: hij had niet alle pionnen altijd in zijn macht.
Niet alleen zijn vrouw knabbelde aan de sokkel van Napoleon, ook de pers begon het te dagen dat er een stramien, een netwerk, een strategie achter zakenman Bárta schuil ging. Als eigenaar van beveiligingsbedrijf ABL had hij al een beetje vooruit gewerkt en van tal van politici in het geheim opnames gemaakt. Van zoiets had de geheime dienst tijdens het communisme alleen maar kunnen dromen. Vooral toen bekend werd dat hij niet alleen mogelijke politieke tegenstanders bespioneerde, maar ook zijn vrienden van de VV. Dat moest hij ook wel doen, omdat het altijd wel handig is iemand te kunnen chanteren en iemand te kunnen chanteren is ook handig als er iets geheim moet blijven en als je mensen als pionnen wilt gebruiken. Maar het moet gezegd, hij chanteerde niet iedereen, er waren er ook die substantiële geldbedragen kregen. Nu willen jullie zeker onderhand wel weten wat er dan zo geheim gehouden moest worden en wat dat alles met die vermeende staatsgreep te maken heeft?
Directeur Bárta beschikte in zijn ABL over mensen in de top die hij wel om een boodschapje kon sturen. Dat waren natuurlijk precies die mensen die hij dan ook graag meenam toen hij als minister werd beëdigd. Op hoge posities binnen zijn ministerie en in bedrijven die veel met zijn ministerie te maken hadden, plaatste hij de zogenaamde Bárta-mannen. Zo ontstond een netwerk waarvan Bárta de touwtjes stevig in handen had. Van hen had hij dan ook niet zoveel te vrezen en voor zover ze uit de school wilden klappen, kon hij het lek met geld toedekken. Toch lekte het uit dat hij met miljoenen de partijkas gespekt had en in feite een politieke partij gekocht had. ABL kocht niet, of niet alleen, zoals veel bedrijven dat doen, andere bedrijven op om hun macht en winst te optimaliseren, maar ABL infiltreerde in een politieke partij, met de idee dat dit veel lucratiever zou zijn. Het is de hedendaagse variant op het grijpen van de macht, alles is voor geld te koop.
Inmiddels is Bárta afgetreden. Zijn blonde vrouw maakt nog deel uit van de partijtop, evenals Bárta. Nu het voorzitterschap vrijgekomen is, wil hij die functie op zich nemen. Dat is geen geheim, dat is een publieke zaak en wellicht is dat het ergste: iedereen weet en ziet het en het gaat gewoon door.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten